OSI Modeli Nedir ve Neden Önemlidir?

Bilgisayar ağları, günümüzde iletişim, eğitim, iş, eğlence ve daha pek çok alanda hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline geldi. Peki, bilgisayarlar birbirleriyle nasıl konuşuyor? Bu sorunun cevabını bulmak için OSI modelini incelememiz gerekiyor.

OSI modeli (Open System Interconnection), bir ağ sisteminin işlevlerini açıklamak için kullanılan kavramsal bir çerçevedir. Temel olarak ağ sistemlerinin adımlar bütünü şeklinde de ifade edebiliriz.OSI, farklı ürün ve yazılımların birlikte çalışabilmesini desteklemek için bilgi işlem işlevlerini evrensel bir kurallar ve gereksinimler dizisi halinde niteler.

OSI modeli, 1970’lerin sonlarında ve 1980’lerin başlarında ISO (International Organization for Standardization) tarafından geliştirilmiştir. OSI modelinin amacı, ağ mimarilerinin ve protokollerinin bir ağ ürünü bileşeni gibi kullanılmasını sağlamaktır.

OSI modeli, her bir katmanın bir üst katmana hizmet vermesi amacına dayanan ve birbirleriyle iletişimi ilişkili olan yedi farklı katmandan oluşan bir modeldir. Yedi katmana bölünmesindeki temel amaç ise herhangi bir katman geliştirilmek veya değiştirilmek istendiğinde olayın sadece o katmanı etkileyip diğer katmanları etkilememesini sağlamaktır.

OSI modelinin yedi katmanı şu şekildedir:

1. Fiziksel Katman (Physical Layer): Bu katman, ağ üzerindeki verilerin elektrik sinyalleri, ışık sinyalleri, radyo dalgaları gibi fiziksel ortamlara dönüştürülmesinden ve bu ortamlardan alınmasından sorumludur. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında kablo, konektör, hub, repeater gibi donanımlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında RS-232, Ethernet, Wi-Fi, Bluetooth gibi standartlar vardır.
2. Veri Bağlantısı Katmanı (Data Link Layer): Bu katman, fiziksel katmana erişmek ve kullanmak ile ilgili kuralları belirler. Bu katmanda veriler belli parçalara bölünür ve bu parçalara frame denir. Frame’ler verilerin belli bir kontrol içinde gönderilmesini sağlar. Ayrıca bu katmanda verilerin hatalara karşı kontrolü ve düzeltilmesi de yapılır. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında switch, bridge gibi cihazlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında HDLC, PPP, MAC gibi standartlar vardır.
3. Ağ Katmanı (Network Layer): Bu katman, verilerin kaynaktan hedefe doğru en uygun yolu bulmasını ve yönlendirilmesini sağlar. Bu katmanda veriler paket adı verilen birimlere bölünür ve paketlere kaynak ve hedef adresleri eklenir. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında router, firewall gibi cihazlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında IP, ICMP, ARP, RIP gibi standartlar vardır.
4. Ulaşım Katmanı (Transport Layer): Bu katman, verilerin güvenli ve doğru bir şekilde iletilmesini sağlar. Bu katmanda veriler segment adı verilen birimlere bölünür ve segmentlere sıra numaraları eklenir. Ayrıca bu katmanda verilerin akış kontrolü, hata kontrolü ve düzeltilmesi de yapılır. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında gateway gibi cihazlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında TCP, UDP, SCTP gibi standartlar vardır.
5. Oturum Katmanı (Session Layer): Bu katman, uygulamalar arasında oturumların kurulmasını, sürdürülmesini ve sonlandırılmasını sağlar. Bu katmanda veriler mesaj adı verilen birimlere bölünür ve mesajlara oturum kimlikleri eklenir. Ayrıca bu katmanda verilerin senkronizasyonu, zamanlama ve geri alma işlemleri de yapılır. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında terminal sunucu gibi cihazlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında NFS, SMB gibi standartlar vardır.
6. Sunum Katmanı (Presentation Layer): Bu katman, verilerin uygulamalar tarafından anlaşılabilir bir formata dönüştürülmesini sağlar. Bu katmanda verilerin şifrelenmesi, sıkıştırılması, çevirilmesi ve formatlanması gibi işlemler yapılır. Ayrıca bu katmanda verilerin semantik kontrolü de yapılır. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında proxy sunucu gibi cihazlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında SSL, TLS gibi standartlar vardır.
7. Uygulama Katmanı (Application Layer): Bu katman, kullanıcıların ağa erişmesini ve ağ üzerindeki uygulamaları kullanmasını sağlar. Bu katmanda verilerin uygulamalara göre düzenlenmesi ve yönlendirilmesi yapılır. Ayrıca bu katmanda verilerin güvenliği ve yetkilendirilmesi de yapılır. Bu katmanda çalışan cihazlar arasında web sunucu, e-posta sunucu gibi cihazlar bulunur. Bu katmanda kullanılan protokoller arasında HTTP, FTP, SMTP, DNS gibi standartlar vardır.

İlginizi Çekebilir: Türk Hava Yolları (THY) İstanbul Çıkışlı Tüm Seferler İptal Etti!

OSI modeli, bilgisayar ağlarındaki iletişimin nasıl gerçekleştiğini anlamak için önemli bir modeldir. OSI modeli sayesinde ağ sistemlerinin tasarımı, geliştirilmesi, test edilmesi ve hata giderilmesi daha kolay ve standart hale gelmiştir.

Kaynak: Wikipedia